ဥေယ်ာဇဥ္ျပည္သူ႔ေစတနာ့ဝန္ထမ္းအသင္း (PVA) မွ ဓမၼအလင္းစာေစာင္အမွတ္ (၁) ကို ဖတ္႐ႈစိစစ္ေပးေတာ္မူပါလို႔ ေလႇ်ာက္ၾကားလာတဲ့အတြက္ ဖတ္႐ႈျဖစ္လိုက္ပါတယ္။ ဓမၼဆိုတာတရား အလင္းဆိုတာအေရာင္ တနည္း အားျဖင့္ လမ္းျပလမ္းညႊန္လို႔လည္း အဓိပၸါယ္ရတယ္။ တနည္း တရားလမ္းညႊန္လို႔လည္း ဖြင့္ဆိုလို႔ရတယ္။ ဘုန္းႀကီးက အစပိုင္းေလး ဖတ္ၾကည့္တယ္။ ဒီလို ဖတ္ရင္းဖတ္ရင္းနဲ႕ စိတ္ဝင္စားလာတယ္။ ဒါနဲ႔ဆံုးေအာင္ ဖတ္ျဖစ္သြားတယ္။ ဘုန္းႀကီးအေနနဲ႔ေျပာရရင္ အလြန္တရာမွတန္းဖိုးရွိၿပီး ဗုဒၶရဲ႕တရားေတာ္ေတြကို သာမာန္
ျမန္မာစာဖတ္ရုံနဲ႔ ရွင္းလင္းစြာသိရွိနားလည္ သေဘာေပါက္ႏိုင္တဲ့ စာေစာင္ေလးပါ။ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြ အေနနဲ႔ေရာ ဗုဒၶဘာသာကို ေလ့လာသူေတြအတြက္ပါ တန္းဖိုးရွိတဲ့ တရားလမ္းျပစာေစာင္ေလး ျဖစ္ပါတယ္။ အခုလိုေခတ္ႀကီးမွာ ဘုန္းႀကီးတို႔ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြအေနနဲ႔ (သိသင့္သိထိုက္ ေလ့လာဖတ္႐ႈသင့္ေသာ တန္ဖိုး အနဂၣထိုက္တန္တဲ့ ေက်ာက္စိမ္းဘယက္ကို အလွအတြက္ လည္မွာအစဥ္ဆြဲထားသလို ဒီဓမၼအလင္းစာေစာင္ ေလးကိုလည္း လက္ဝယ္ထားၿပီး ေလ့လာမွတ္သား ထုတ္ေဝသင့္ေသာ စာေစာင္ေကာင္းေလးတခုမို႔ (PVA) မွ အမ်ဳိး၊ ဘာသာ၊ သာသနာအတြက္ အုပ္တခ်ပ္သဲတပြင့္အေနနဲ႔ တေထာင့္တေနရာမွ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ စည္ပင္ျပန္႔ပြားထြန္းလင္းပါေစလိုေသာ အာသီသ၊ ဆႏၵရည္မွန္းခ်က္ကို ဘုန္းႀကီးအေနနဲ႔ အလြန္မတန္ ဝမ္းေျမာက္စြာျဖင့္ ႏုေမာ သာဓုေခၚ လိုက္မိပါတယ္။
ဦးပ႑ိတ (သာသနာဓဇ ဓမၼစရိယ)
နာဂစ္မုန္တိုင္း - ဆရာေတာ္
မဲေဆာက္ၿမိဳ႕။
ၾသကာသဘုရားရွိခိုးရွင္းလင္းခ်က္ၾသကာသ အစခ်ီရြတ္ဆိုေသာ ဘုရားရွိခိုးျခင္းျဖင့္ ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာ ဟူေသာ ရတနာသံုးပါးကို ရွိခိုးကန္ေတာ့ႀကသည္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံသားဗုဒၶဘာသာဝင္တို႕၏ ထံုးတမ္းစဥ္လာပင္ျဖစ္သည္။ ေရွးရဟန္း ပညာရွိ သူူေတာ္ေကာင္းတို႔က စီမံခ်ေပးလာခဲ့ၿပီး ေရွးအစဥ္အဆက္ကတည္းက ယေန႔အထိ ဗုဒၶဘာသာဝင္တို႔ ထိန္းသိမ္းရြတ္ဆို ရွိခိုးပူေဇာ္ကန္ေတာ့လာခဲ့ေသာ ၾသကာသ ဘုရားရွိခိုး၏ အဓိပၸာယ္ကို ေကာင္းမြန္ရွင္းစြာ သိထားသင့္ေပသည္။ အဓိပၸာယ္ကို ေကာင္းစြာသိရွိနားလည္စြာျဖင့္ ၾသကာသ ဘုရားရွိခိုးကို ရြတ္ဆိုရွိခိုး ကန္ေတာ့ေသာ ဗုဒၶဘာသာဝင္ အလြန္ရွားပါးလွပါ၏။ ထံုးတမ္းစဥ္လာအရ လူမ်ားရြတ္ဆိုၾကရာတြင္ လိုက္ပါ ရြတ္ဆိုေသာ္လည္း ဆိုလိုရင္းအဓိပၸာယ္ကို ေကာင္းစြာနားမလည္ၾကေခ်။ အနက္အဓိပၸာယ္လိုရင္း သေဘာ ကို ေကာင္းစြာသိရွိနားလည္ၿပီး ရွိခိုးကန္ေတာ့မွသာလွ်င္ ပိုမိုအက်ဳိး ႀကီးမားေပလိမ့္မည္။ ဗုဒၶဘာသာဝင္တို႔ ႀသကာသဘုရားရွိခိုး၏ အဓိပၸာယ္ဆိုလိုရင္းကို ေကာင္းစြာနားလည္ သိရွိစြာျဖင့္ ရွိခိုးပူေဇာ္ ကန္ေတာ့ၾကေစရန္ အတြက္ ေရးသားရွင္းလင္း ေဖၚျပအပ္ပါသည္။
ၾသကာသဘုရားရွိခိုးတြင္ ရွိခိုးကန္ေတာ့ခန္းႏွင့္ ဆုေတာင္းခန္း ဟူ၍ (၂) ပိုင္းပါရွိပါသည္။
ကန္ေတာ့ခန္းၾသကာသ (၃) ကာယကံ၊ ဝစီကံ၊ မေနာကံ၊ သဗၺေဒါသ ခပ္သိမ္းေသာ အျပစ္တို႔ကို ေပ်ာက္ပါေစျခင္းအက်ဳိးငွာ ပထမ၊ ဒုတိယ တႀကိမ္ ႏွစ္ႀကိမ္ သံုးႀကိမ္ေျမာက္ေအာင္ ဘုရားရတနာ၊ တရားရတနာ၊ သံဃာရတနာျမတ္ သံုးပါးတို႔ကို အရုိအေသ အေလးအျမတ္ လက္အုပ္မိုး၍ ရွိခိုးပူေဇာ္ ဖူးေမွ်ာ္မာန္ေလွ်ာ့ ကန္ေတာ့ပါ၏ အရွင္ဘုရား။
ကန္ေတာ့ရေသာ အက်ဳိးအားေၾကာင့္ အပါယ္ေလးပါး၊ ကပ္သံုးပါး၊ ရပ္ျပစ္ရွစ္ပါး၊ ရန္သူမ်ဳိးငါးပါး၊ ဝိပၸတၱိတရား ေလးပါး၊ ဗ်သနတရားငါးပါးတို႕မွ အခါခါသိမ္း ကင္းလြတ္ၿငိမ္း၍ မဂ္တရား ဖိုလ္တရား နိဗၺာန္ခ်မ္းသာကို ရပါလို၏ အရွင္ဘုရား။ အထက္ပါစာပုဒ္ (၂)ခုစလံုးတြင္ ပါရွိေသာ စကားလံုးမ်ား၏ အဓိပၸာယ္ကို ေဖၚျပအပ္ပါသည္။
ၾသကာသ = ခြင့္ျပဳပါ၊ အခြင့္ေပးပါ။
ကံ = ျပဳလုပ္မွဳ၊ အလုပ္။
ကာယကံ = ကိုယ္အားျဖင့္ျပဳမူျခင္း၊ ကိုယ္အမူအရာျဖင့္ျပဳလုပ္ျခင္း။
ဝစီကံ = ႏႈတ္အားျဖင့္ျပဳမူျဖင္း၊ ႏႈတ္အမူအရာျဖင့္ျပဳလုပ္ျခင္း။
မေနာကံ = စိတ္အားျဖင့္ျပဳမူျခင္း၊ စိတ္ျဖင့္ႀကံစည္အားထုတ္ျခင္း။
သဗၺ = အားလံုး၊ အကုန္လံုး။
ေဒါသ = မလိုလားေသာစိတ္၊ အျပစ္။
ခပ္သိမ္းေသာ = အားလံုးေသာ၊ ရွိရွိသမွ်ေသာ။
အက်ဳိးအား = အက်ဳိးရွိမႈ၏စြမ္းအား။
အပါယ္ေလးပါး = ငရဲ၊ တိရစၦာန္၊ ၿပိတၱာ၊ အသူရကာယ္ ဟူေသာ မေကာင္းေသာဘံုဘဝ (၄) မ်ဳိး။
ကပ္သံုးပါး = ေဘးအႏၱရာယ္ဆိုးႀကီး (၃) မ်ဳိး။
ရပ္ျပစ္ရွစ္ပါး = သူေတာ္ေကာင္းတရား နာၾကားႏိုင္ခြင့္မရွိေသာေနရာ၊ ဌာန၊ ဘံုဘဝ (၈) မ်ဳိး။
ရန္သူမ်ဳိးငါးပါး = အသက္၊ အိုးအိမ္၊ စည္းစိမ္ဥစၥာ အက်ဳိးစီပြားတို႕ကို အျပင္းအထန္ထိခိုက္ ပ်က္စီးေအာင္ ျပဳႏိုင္ေသာ အရာ (၅) မ်ဳိး။
ဝိပၸတၱိ = မေကာင္းေသာအေျခအေန၊ ဆုတ္ယုတ္က်ဆင္းျခင္း၊ ျပည့္စံုေကာင္းမြန္မႈမရွိျခင္း။
ဗ်သန = ပ်က္စီးျခင္း။
အခါခပ္သိမ္း = ဘယ္အခ်ိန္အခါ၌မဆို ဘယ္ေသာအခါတြင္ျဖစ္ေစ။
ကင္းလြတ္ၿငိမ္း = လံုးဝကင္းရွင္းလွ်က္၊ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာျခင္း။
မဂ္တရား၊ ဖိုလ္တရား = အပါယ္ဘံုသို႔ေရာက္ရွိရန္ မရွိေတာ့ဘဲ ဘဝသံသရာလည္ပတ္ျခင္းမွ လြတ္ေျမာက္ကာ လံုးဝေသခ်ာစြာ နိဗၺာန္သို႔လွမ္းေရာက္ေစေသာတရား။
နိဗၺာန္ = ဘဝခ်ဳပ္ၿငိမ္းရုပ္သိမ္းသျဖင့္ ဘဝဒုကၡမရွိေသာ ၿငိမ္းေအးခ်မ္းသာမႈ။
(နိဗၺာန္၏အဓိပၸာယ္ကို သာမာန္ဖြင့္ဆိုခ်က္မွ်သာ ျဖစ္သည္။ အက်ယ္တဝင့္ ေကာင္းစြာသိရွိေစရန္ ေလ့လာ သင့္ေၾကာင္း တိုက္တြန္းအပ္ပါသည္။)
ဖြင့္ဆိုရွင္းလင္းခ်က္ေရွးရဟန္းပညာရွိ သူေတာ္ေကာင္းတို႔ စီမံပို႔ခ်ခဲ့ေသာ အစဥ္အဆက္ ထိန္းသိမ္းရြတ္ဆို ပူေဇာ္ရွိခိုး ကန္ေတာ့ လာသည့္ ဤ ၾသကာသ ဘုရားရွိခိုးႏွင့္ ပတ္သက္၍ အဓိပၸာယ္ႏွင့္တကြ ဆိုလိုရင္းသေဘာ အတိမ္အနက္ကို ပိုမိုေကာင္းမြန္ ရွင္းလင္းစြာနားလည္ သိရွိေစျခင္းငွာ ဆက္လက္ ေရးသားေဖၚျပအပ္ပါသည္။
ရွိခိုးကန္ေတာ့ခန္းတြင္ၾသကာသ ဟူေသာ စကားလံုးသည္ သီဟုိဠ္ (ယခု သီရိလကၤာ) မွလာေသာ ပါ႒ိဘာသာစကားကို ျမန္မာ အသံျဖင့္ ရြတ္ဆိုေနၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ၾသကာသကို ျမန္မာဘာသာျပန္ဆိုလွ်င္ အခြင့္ေပးပါ၊ ခြင့္ျပဳပါဟု အဓိပၸာယ္ရသည္။ ဘုရား တရား သံဃာဟူေသာ ရတနာသံုးပါးကို ရွိခိုးပူေဇာ္ ေတာင္းပန္ကန္ေတာ့ရန္ ခြင့္ျပဳ ေတာ္မူပါဟု ၾသကာသ သံုးႀကိမ္ျဖင့္ အစခ်ီကာ သံုးႀကိမ္ခြင့္ေတာင္းျခင္းျဖစ္သည္။ ကိုယ္ကိုးကြယ္ဆည္းကပ္ရာ အျမတ္ဆံုး ရတနာျဖစ္ေသာ ဘုရား တရား သံဃာ ရတနာသံုးပါးကို ကိုယ္၊ ႏႈတ္၊ စိတ္တို႕ျဖင့္ က်ဴးလြန္ခဲ့မိ သည္ရွိေသာ္ ထိုက်ဴးလြန္ခဲ့သမွ်ေသာ အျပစ္အားလံုးကို ခြင့္လႊတ္ေၾကေအးကာ ကင္းလြတ္ပေပ်ာက္ေစလို ေၾကာင္း ရွိခိုးေတာင္းပန္အပ္ပါ၏။
တႀကိမ္ ႏွစ္ႀကိမ္ သံုးႀကိမ္တိုင္ေအာင္ ရတနာသံုးပါးအား ရုိေသစြာ အေလးအျမတ္ထားလွ်က္ လက္အုပ္ ခ်ီမိုးကာ ရွိခုိးပူေဇာ္ဖူးေမွ်ာ္ကန္ေတာ့ပါ၏ မာန္မာနေလွ်ာ့ခ်၍ ရွိခိုးေတာင္းပန္ ကန္ေတာ့ပါ၏။ (ဆရာေတာ္ သံဃာ ေတာ္၏ေရွ႕ေမွာက္တြင္ ရွိခိုးကန္ေတာ့သည္ျဖစ္ပါက ဆုေတာင္းခန္းကို ရြတ္ဆိုရန္မလိုပါ။ ထိုဆရာေတာ္ သံဃာေတာ္၏ ဆုေပးျခင္းကို ခံယူရမည္ျဖစ္သည္။)
ဆုေတာင္းခန္းတြင္ကန္ေတာ့ရေသာ အက်ဳိးအားေၾကာင့္ဟူေသာ စကားရပ္သည္ ဤရတနာသံုးပါးကို ရွိခိုးပူေဇာ္ဖူးေမွ်ာ္မာန္ေလွ်ာ့ ကန္ေတာ့ရေသာ ကုသိုလ္၏အက်ဳိးစြမ္းအားေၾကာင့္ဟု ဆိုလိုျခင္းျဖစ္သည္။ (အက်ဳိးအားေၾကာင့္) ဟူေသာ စကားလံုးအစား (အက်ဳိးရေၾကာင့္) ဟုမွားယြင္းရြတ္ဆိုတတ္ၾကသည္ကို သတိျပဳၾကေစလိုပါသည္။
ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာ၊ ရတနာသံုးပါးကို ရိုေသစြာ ရွိခိုးပူေဇာ္ ဖူးေမွ်ာ္မာန္ေလွ်ာ့ ကန္ေတာ့ရေသာ ကုသိုလ္၏ အက်ဳိးစြမ္းအားေၾကာင့္ ေကာင္းက်ဳိးခ်မ္းသာရရွိ၍ ဆင္းရဲဒုကၡေရာက္ေသာ ဘံုဘဝ၊ အေျခအေန၊ အရာ၊ ဌာန တို႕ႏွင့္ ဘယ္အခါ၌မဆို ကင္းေဝးၿပီး ၿငိမ္းေအးခ်မ္းသာလ်က္ မဂ္၊ ဖိုလ္၊ နိဗၺာန္ဟူေသာ ခ်မ္းသာအစစ္ ကိုရပါလို၏ ဆုေတာင္းျခင္း ျဖစ္သည္။
ဤသို႕ဆုေတာင္းရာတြင္ အပါယ္ေလးပါး၊ ကပ္သံုးပါး၊ ရပ္ျပစ္ (၈) ပါး၊ ရန္သူမ်ဳိး(၅)ပါး၊ ဝိပၸတၱိတရား(၄)ပါး၊ ဗ်သနတရား (၅)ပါးတို႔မွ ဘယ္အခါမဆိုကင္းလြတ္ၿငိမ္းေစေၾကာင္း ဆုေတာင္းရသည့္သေဘာကို ေကာင္းမြန္စြာ အေလးအနက္ နားလည္သိရွိေစရန္အလိုငွာ ဆက္လက္ရွင္းလင္း ေဖၚျပအပ္ပါသည္။
အပါယ္ေလးပါးငရဲ၊ တိရစၦာန္၊ ၿပိတၱာ၊ အသူရကာယ္တို႔သည္ အပါယ္ (၄)ပါးတြင္ ပါဝင္၏။ ငရဲက်ေရာက္ေသာ သတၲဝါသည္ အကုသိုလ္အက်ဳိးကို အျပင္းအထန္အလူးအလဲ ခံေနရသည္မွလြဲ၍ ေကာင္းက်ဳိးခ်မ္းသာ ဘာမွမရွိ။ တိရစၦာန္ ဘဝသည္ အေကာင္း၊ အဆိုးအေၾကာင္း၊ အက်ဳိး ဘာမွမသိ (အိပ္၊ စား၊ ကာမ) သံုးမ်ဳိးသာ ျပဳလုပ္ႏိုင္၏။ ပိုမိုအား ေကာင္းေသာ သတၱဝါ၏ အႏၱရာယ္ျပဳ ႏွိပ္စက္ သက္ျဖတ္ျခင္းကို ခံၾကရ၏။ ၿပိတၱာသည္ အစြဲအလန္းႀကီးေသာ တဏွာေလာဘစိတ္ျဖစ္သည့္ အကုသိုလ္စိတ္ျဖင့္ ေသဆံုးကာ ဘဝကူးေျပာင္းေရာက္ရွိေသာ သတၱဝါျဖစ္သည္။ ၿပိတၱာ ဘဝသို႕ေရာက္ရွိလွ်င္ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈတို႔ကို ကိုယ္တိုင္ကိုယ္က် အားထုတ္ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္စြမ္းမရွိေပ။ တန္ခိုးၾသဇာအရွိန္အဝါတို႕အရ အင္အားသာလြန္သည့္ သတၱဝါ၏ ခ်ဳပ္ကိုင္မႈကို ခံၾကရ၏။ အသူရကာယ္သည္ လည္း ၿပိတၱာႏွင့္မျခားနားလွေသာ ဘဝမ်ဳိးျဖစ္ၿပီး အသူရကာယ္ဘဝသည္ လူႏွင့္မနီးေသာ ေတာ၊ ေတာင္၊ လွ်ဳိေျမာင္၊ ကၽြန္း၊ ကႏၱာရ စသည့္တို႔တြင္ အစုအေဝးျဖင့္ ေနထိုင္ရပ္တည္ၾကေသာ ဘမ်ဳိးျဖစ္ၾကသည္။ ၿပိတၱာ ကဲ့သို႕ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈ မလုပ္ႏိုင္သည့္အျပင္ လူေတာ္ေကာင္း တရားနာၾကားႏိုင္ရန္ပင္ အခြင့္အလမ္း မရွိၾကေပ။
ငရဲ၊ တိရစၦာန္၊ ၿပိတၱာ၊ အသူရကာယ္ဟူေသာ အပါယ္ဘံုသားဘဝသို႕က်ေရာက္ရျခင္းသည္ အကုသိုလ္ကံ အက်ဳိးေပးမႈေၾကာင့္ျဖစ္ရၿပီး ကုသိုလ္တရားအက်ဳိးေပးခြင့္မသာ ျဖစ္ေလ၏။ အကုသိုလ္ကံအက်ဳိးေၾကာင့္ ျဖစ္ရ သည့္ အေျခအေနဆိုး၊ ဒုကၡဆိုက်ဳိး အမ်ဳိးမ်ဳိးတို႕ က်ေရာက္ရန္အတြက္ အလြန္အခြင့္အလမ္း သာေလေတာ့ သည္။ သို႕ျဖစ္၍ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈ မျပဳႏိုင္၊ ေကာင္းက်ဳိးခ်မ္းသာမရႏိုင္၊ ဒုကၡဆင္းရဲအမ်ဳိးမ်ဳိးသာ ႀကဳံေတြ႕ ႏိုင္ေသာ ငရဲ၊ တရစၦာန္၊ ၿပိတၱာ၊ အသူရကာယ္ဟူသည့္ အပါယ္ဘံုသားဘဝႏွင့္ ကင္းလြတ္ေစေၾကာင္း ေကာင္းစြာ အေလးအနက္ထားေသာ အသိတရားျဖင့္ ဆုေတာင္းအားထုတ္သြားသင့္ေပသည္။
ကပ္ (၃) ပါးဒဗၻိကႏၱာရကပ္၊ ေရာဂႏၱရကပ္၊ သတၱႏၱရကပ္ ဟူ၍ေဘးဆိုးႀကီး (၃) မ်ဳိးကို ကပ္ (၃) ပါး ဟုေခၚသည္။
ဒုဗၻိကႏၱာရကပ္သည္ - - - အစာေရစာရွားပါးငတ္မြတ္ေခါင္းပါးေသာ ေဘးဆိုးႀကီးျဖစ္၏။
ေရာဂႏၱရကပ္သည္ - - - ေရာဂါေၾကာင့္ေသေၾကပ်က္စီးၾကရေသာ ေဘးဆိုးႀကီးျဖစ္၏။
သတၱႏၱရကပ္သည္ - - - လက္နက္ေဘးဒဏ္ျဖင့္ ေသေၾက ပ်က္စီးၾကရေသာ ေဘးဆိုးႀကီး ျဖစ္၏။
ထိုကပ္ေဘးတို႕ႏွင့္ ႀကံဳေတြ႕ၾကရသည္ရွိေသာ္ အဘယ္မွာ ေကာင္းက်ဳိး ခ်မ္းသာရပါေတာ့အံ့နည္း။ အေျခ အေနဆိုး၊ ဆိုးက်ဳိး၊ ဒုကၡဆင္းရဲျခင္းတို႔ကိုသာ ခံစားၾကရမည္ ျဖစ္သည္။ သို႕ျဖစ္၍ ထိုကပ္ (၃) ပါးႏွင့္ ကင္းေဝး ေစေၾကာင္း ေကာင္းမြန္ေလးနက္စြာေသာ အသိတရားျဖင့္ ဆုေတာင္း အားထုတ္သင့္ေပသည္။
ရပ္ျပစ္ (၈) ပါးအျပစ္ရွိေသာအရပ္ (၈)မ်ဳိးျဖစ္၏။ အျပစ္ဟုဆိုရာ၌ သူေတာ္ေကာင္းတရားနားၾကားရန္ အခြင့္အလမ္းမရွိေသာ အျပစ္ကိုဆိုလို၏၊ ၎ရပ္ျပစ္ (၈) ပါး (အျပစ္ရွိေသာရပ္ (၈)မ်ဳိး)တြင္
(၁) ငရဲ
(၂) တိရစၦာန္
(၃) ၿပိတၱာ
(၄) အသူရကာယ္
(၅) ရုပ္သာရွိ နာမ္မရွိ၊ နာမ္သာရွိ ရုပ္မရွိေသာ ျဗဟၼာဘုံ
(၆)ဆြံ႕အနားမၾကား (ေကာင္းေသာ တရားနာယူရန္၊ ေကာင္းမႈကုသိုလ္ျပဳရန္ မျဖစ္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ကိုယ္အဂၤါခ်ဳိ႕ယြင္းသူ)
(၇) ေဝးလံသီေခါင္လြန္းေသာ သြားလာေရာက္ရွိရန္ခဲယဥ္းသည့္ အရပ္ေဒသ (ပညာရွိ သူေတာ္ေကာင္းႏွင့္ ႀကံဳဆံုရန္ ခက္ခဲေသာ၊ အက်ဳိးရွိေသာ အလုပ္မ်ားလုပ္ရန္ ခဲယဥ္းေသာအရပ္ေဒသ
(၈) မိစၦာဒိ႒ိဟုေခၚေသာ မွားယြင္းေသာ အယူဝါဒရွိသူတို႔ပါဝင္၏။
ထို (၈)မ်ဳိးတြင္ တမ်ဳိးမ်ဳိး၌ ပါဝင္ေနသူျဖစ္ပါက ေကာင္းက်ဳိး ခ်မ္းသာရရန္ အလြန္ခဲယဥ္းေတာ့သည္။ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈကိုျပဳရန္ အခြင့္အလမ္းတို႔ ကင္းေဝးၾကကုန္၏။ သူေတာ္ေကာင္းတရား နာၾကားႏိုင္ရန္ႏွင့္ တရားစစ္ တရားမွန္တို႔ကို နားလည္သိရွိက်င့္သံုးရန္ အေျခအေနမေပးေသာ အျဖစ္မ်ဳိးေရာက္ၾကေလ၏။ သို႕ျဖစ္၍ ဤရပ္ျပစ္ (၈)ပါးႏွင့္ မႀကံဳဆံုမိေစရန္၊ လံုးဝကင္းလြတ္ေစရန္ ေကာင္းမြန္ေလးနက္စြာ အသိတရားျဖင့္ ဆုေတာင္းအားထုတ္သင့္ေပသည္။
ရန္သူမ်ဳိး (၅) ပါး(၁) ေရ (၂) မီး (၃) မင္း (၄) သူခိုး ဓါးျပ (၅) အက်ဳိးစီးပြား ဆုတ္ယုတ္ပ်က္စီးေစသူ တို႕သည္ ရန္သူမ်ဳိး (၅) ပါးတြင္ ပါဝင္၏။ (အက်ဳိးစီးပြား ဆုတ္ယုတ္ပ်က္စီးေစသူကို မခ်စ္မႏွစ္ သက္ေသာဟုလည္း ဆိုေလ့ရွိၾက၏။)
ေရႀကီးလွ်င္ ေရေဘးဒုကၡႀကံဳေတြ႕ရ၏။ မီးေလာင္လွ်င္ မီးေဘးဒုကၡႀကံဳေတြ႕ရ၏။ မင္းဟု ဆိုရာတြင္ တိုင္းျပည္ကို အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ား၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးႏွင့္ဆိုင္ေသာ အာဏာပိုင္ အဆင့္ ဆင့္တို႕ပါဝင္ၾက၏။ အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ား အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အာဏာပိုင္မ်ားသည္ အာဏာႏွင့္ လုပ္ပိုင္ခြင့္ကို မတရားအသံုးခ်ကာ ဒုကၡဆိုးက်ဳိး အမ်ဳိးမ်ဳိးကို အမ်ားျပည္သူ တို႕အေပၚ က်ေရာက္ေစတတ္သည္။ ခိုးသား ဓါးျပတို႕သည္လည္း အမ်ားျပည္သူ၏ အသက္ အိုးအိမ္ စည္းစိမ္ ဥစၥာတို႔ကို အႏၲရာယ္ျပဳ လုယူ သိမ္းပိုက္ေလ့ရွိၾက၏။ လင္ႏွင့္ မယားျဖစ္ေစ၊ မိဘႏွင့္ သားသမီး ပင္ျဖစ္ေစ ေဆြမ်ဳိး ညီအကိုေမာင္ႏွမ အခ်င္းခ်င္းျဖစ္ေစ မိတ္ေဆြ အခ်င္းခ်င္းျဖစ္ေစ၊ မသမာေသာ မရိုးမေျဖာင့္ေသာ မေကာင္းေသာ အႀကံံအစည္ျဖင့္ ဥစၥာ၊ စီးပြား၊ အသက္၊ ခႏၶာ ထိခိုက္ နစ္နာ ဆုတ္ယုတ္ ပ်က္စီးေစသူျဖစ္ပါက အက်ဳိးစီးပြား ဆုတ္ယုတ္ပ်က္စီးသူ ျဖစ္၏။ ကိုယ္ဆင္းရဲျဖစ္ေသာ ရန္သူပင္ျဖစ္၏။
ဝိပၸတၱိတရား (၄) ပါး(၁) ဂတိဝိပၸတၱိ = ဘဝက်ေရာက္ရာ (ဘဝလားရာ) မေကာင္းျခင္း၊ မေကာင္းေသာ ဘံုဘဝသို႔ေရာက္ျခင္း။
(၂) ကာလဝိပၸတၱိ = မေကာင္းေသာ ဆုတ္ယုတ္က်ဆင္းေသာ အခ်ိန္ကာလ၊ မေကာင္းေသာ အေျခအေနဆိုး ေခတ္ကာလ။
(၃) ဥပဓိဝိပၸတၱိ = ရုပ္အဂၤါအပါအဝင္ ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြး နိမ့္က်မႈ၊ ဆုတ္ယုတ္က်ဆင္းမႈ၊ (ခ်စ္ခင္ေလးစား တန္ဖိုးထားေလာက္ေသာ ရုပ္ဆင္းအဂၤါႏွင့္ မျပည့္စံုျခင္း)။
(၄)ပေယာဂဝိပၸတၱိ = ေဆာင္ရြက္အားထုတ္မႈ ညံ့ဖ်င္းက်ဆင္းျခင္း၊ ျပည့္စံုလံုေလာက္မႈ မရွိျခင္း။
ဂတိဝိပၸတၱိ = ငရဲ၊ တိရစၦာန္၊ ၿပိတၱာ၊ အသူရကာယ္ဟူေသာ အပါယ္ေလးပါးသို႕ ဘဝလားေရာက္ပါက ဂတိဝိပၸတၱိျဖစ္၏။ ေကာင္းရာသုဂတိမလားဘဲ ဘဝဆိုး (မေကာင္းေသာဘဝ) သို႕ လားေရာက္ရျခင္းျဖစ္သည္ကို ဂတိဝိပၸတၱိဟု ေခၚသည္။
ေကာင္းေသာဘဝမ်ားျဖစ္ၾကေသာ လူ၊ နတ္၊ ျဗဟၼာ အျဖစ္သို႕ ေရာက္ရျခင္းသည္ ဂတိဝိပၸတၱိမွ လြတ္ကင္းေန ၏။ ဂတိဝိပၸတၱိျဖစ္ပါက ေကာင္းက်ဳိးခ်မ္းသာမရ၊ ဆင္းရဲဒုကၡေရာက္ရေၾကာင္းကို အပါယ္ (၄) ပါး အေၾကာင္း၌ ေဖၚျပခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။
ကာလဝိပၸတၲိ = မေကာင္းေသာအေျခအေနတို႔ႏွင့္ ေတြ႕ႀကံဳေနရေသာ၊ ေကာင္းက်ဳိးခ်မ္းသာရရန္ ခက္ခဲေသာ၊ ဆိုးက်ဳိးဒုကၡမ်ားကို ရင္ဆိုင္ေနရေသာ အခ်ိန္အခါ၊ ေခတ္၊ ကာလ တို႔သည္ ကာလဝိပၸတၱိ ျဖစ္၏။
(၁) မင္းဆိုးမင္းညစ္၊ မေကာင္းေသာအစိုးရ၊ မေကာင္းေသာအုပ္ခ်ဳပ္သူ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ႀကီးစိုးေနေသာေခတ္။
(၂) လူဆိုး၊ လူမိုက္၊ ေသာင္းက်န္းသူ ႀကီးစိုးလႊမ္းမိုးေသာ အခါကာလ။
(၃) စစ္ေဘး၊ စစ္ဒဏ္သင့္ေနေသာ (စစ္ျဖစ္ေနေသာ) အခ်ိန္အခါ၊ ကာလ။
(၄) ေရေဘး၊ မီးေဘးႏွင့္ သဘာဝေဘးအႏၱရာယ္ က်ေရာက္ေသာ ကာလ။
(၅) မိုးေခါင္ေရရွားျခင္း၊ အစားအစာငတ္မြတ္ေခါင္းပါးျခင္း၊ ေရာဂါဆိုးမ်ား ကူးစက္ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနေသာ အခ်ိန္အခါ စသည္တို႔သည္ ကာလဝိပၸတၱိတြင္ အပါအဝင္ျဖစ္ၾက၏။
ကာလဝိပၸတၱိ ျဖစ္ေသာအခါ အေျခအေန၊ အခ်ိန္အခါ၊ ေခတ္၊ ကာလ တို႔ႏွင့္ ႀကံဳဆံုရေသာသူတို႔မွာ ေကာင္းက်ဳိး ျဖစ္ထြန္းရန္ မလြယ္ကူေခ်။ ဆိုးက်ဳိးရရွိရန္၊ ဒုကၡေတြ႕ရန္၊ မေကာင္းေသာအျဖစ္အပ်က္ႏွင့္ ႀကံဳဆံုရန္လြယ္လြယ္ ကူကူ အခြင့္အလမ္းသာေနေတာ့၏။
ကာလဝိပၸတၱိျဖစ္သည့္ ေခတ္ကာလ၊အေျခအေန တရပ္ရပ္ႏွင့္ ႀကံဳေတြ႕ၾကေသာ အမ်ားျပည္သူတို႔သည္ စားဝတ္ေနေရး က်ပ္တည္းခက္ခဲျခင္း၊ အသက္ အႏၱရာယ္စိုးရိမ္ ထိခိုက္ရျခင္း၊ အႏိုင္က်င့္ဖိႏွိပ္ခံရျခင္း၊ အိုးအိမ္ ဥစၥာစည္စိမ္း ပိုင္ဆိုင္မႈတို႔ လံုၿခံဳစိတ္ခ်ရမႈမရွိျခင္း၊ စီးပြားဥစၥာရွာရာတြင္ မလြယ္ကူျခင္း၊ လူေနမႈအဆင့္အတန္း နိမ့္က်ျခင္း အစရွိေသာ ဆင္းရဲဒုကၡတို႔ကို ရင္ဆိုင္ခံစားၾကရကုန္၏။
ဥပဓိဝိပၸတၱိ = ရုပ္ရည္အဆင္းအဂၤါ ခ်ဳိ႕တဲ့မႈ၊ မတင့္တယ္မႈ၊ ေလးစားယံုၾကည္ခ်စ္ခင္ေလာက္ေသာ ကိုယ္ရည္ ကိုယ္ေသြး ႏွင့္ မျပည္စံုမႈတို႔သည္ ဥပဓိဝိပၸတၱိ ျဖစ္ေလ၏။
ဥပဓိဝိပၸတၱိျဖစ္ေသာ ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြး ရုပ္အဆင္းအဂၤါခ်ဳိ႕တဲ့က်ဆင္းသူတို႕သည္ ခ်စ္ခင္သူနည္းပါးျခင္း၊ ယံုၾကည္လက္တြဲသူနည္းပါးျခင္း၊ အထင္အျမင္ေသးခံရျခင္း၊ မိတ္ေဆြအေပါင္းအသင္းလုပ္သူနည္းပါးျခင္း၊ ႏွိမ့္ ခ်ခံရျခင္း စသည္တို႕ကို ႀကံဳေတြ႕ၾကရ၏။ အလုပ္အကိုင္အားျဖင့္ ေကာင္းမြန္ျမင့္မားေသာ အလုပ္အကိုင္မ်ဳိးကို မရၾကဘဲ နိမ့္က်စြာ၊ မ်က္ႏွာငယ္စြာ လုပ္ကိုင္ၾကရ၏။
ဥပဓိဝိပၸတၱိ ျဖစ္သူသည္ (ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြး ည့ံဖ်င္းက်ဆင္းသူ) သည္ အႀကီးအကဲ၊ ဆရာသမားတို႔၏ ေစာင္မၾကည့္ရွဳ ကူညီပံ့ပိုးမႈရရွိရန္ ခဲယဥ္းေပမည္။ လူခ်စ္လူခင္နည္းၿပီး အေပါင္းအသင္းမိတ္ေဆြတို႔၏ ခ်စ္ခင္ ေလးစားမႈ၊ ကူညီေဖးမမႈတို႕ရရန္ မလြယ္ကူေပ။ ေကာင္းက်ဳိးခ်မ္းသာကို ရသင့္သေလာက္ မရႏိုင္ေပ။
ပေယာဂဝိပၸတၱိ = အားထုတ္ေဆာင္ရြက္မႈ ဆုတ္ယုတ္က်ဆင္းျခင္း၊ အလုပ္အကိုင္ အားထုတ္ေဆာင္ရြက္မႈ လုိအပ္သေလာက္ မျပည့္စံု မလံုေလာက္ျခင္းတို႕သည္ ပေယာဂဝိပၸတၱိ ျဖစ္သည္။
လူငယ္အခ်ဳိ႕သည္ ပညာရွာရမည့္ အခ်ိန္အရြယ္တြင္ ေက်ာင္းမွန္မွန္တက္ စားႀကိဳးစားလွ်င္ ပညာတတ္လူေတာ္ လူေကာင္း ျဖစ္ႏိုင္ပါလ်က္ႏွင့္ စာမႀကိဳးစားဘဲ ေတေတေလေလေနေသာေၾကာင့္ စားေပးပြဲက်ကာ လူဖ်င္း လူည့ံဘဝသို႕ ေရာက္ေလ၏။ ထိုလူငယ္တို႕သည္ ပညာေရးႏွင့္ ဘဝတိုးတက္ႀကီးပြားေရးအတြက္ အားထုတ္ ေဆာင္ရြက္မႈ ညံ့ဖ်င္းသျဖင့္ ပေယာ ဂဝိပၸတၱိ ျဖစ္ၾကသူမ်ားဟု မွတ္ယူရေပမည္။
အခ်ဳိ႕ေသာသူတို႔သည္ မိမိ၏ အိမ္ေထာင္ေရး သာယာေကာင္းမြန္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္အားထုတ္ျခင္း မရွိၾကေပ။ ထိုသူတို႕သည္ အိမ္ေထာင္ေရးအတြက္ ပေယာဂဝိပၸတၱိျဖစ္မ်ားဟု မွတ္ယူရေပမည္။
အခ်ဳိ႕ေသာ သူတို႕သည္ မိမိ၏ကိုယ္က်င့္စာရိတၱ ေကာင္းမြန္စြာထိန္းသိမ္း ေနထိုင္ျခင္းမရွိၾက၊ လူေကာင္း သူေကာင္းျဖစ္ေအာင္ ေနတတ္ၾက၊ ထိုသူတို႕သည္ မိမိဘဝအတြက္ အားထုတ္ ေဆာင္ရြက္မႈ ညံ့ဖ်င္းသူ (ဝါ) မိမိဘဝအတြက္ ပေယာဂဝိပၸတၱိ ျဖစ္သူမ်ားဟု မွတ္ယူရေပမည္။
အခ်ဳိ႕ေသာသူတို႔ကား မိမိ၏စီးပြားေရးကို ဂရုတစိုက္ႀကိဳးစားေဆာင္ရြက္လွ်င္ ႀကီးပြားခ်မ္းသာႏိုင္ပါလွ်က္ႏွင့္ အေပ်ာ္အပါး၊ ေလာင္းကစားတို႔ျဖင့္ အခ်ိန္ျဖဳန္းသျဖင့္ စီးပြားပ်က္ကာ ဆင္းရဲမြဲေတေသာ အေျခအေနသို႔ ေရာက္ၾကရ၏။ ထိုသူတို႔သည္ စီးပြားေရးအတြက္ ပေယာဂဝိပၸတၱိ ျဖစ္သူမ်ားဟု မွတ္ယူရေပမည္။
အခ်ဳိ႕သူတို႕သည္ က်န္းမာေရးဂရုစိုက္ၿပီး အသက္ရွည္စြာ အနာေရာဂါကင္းေအာင္ ေနထုိင္သင့္လ်က္ အရက္ အလြန္အကၽြံေသာက္သျဖင့္ ေရာဂါရၿပီး အသက္တိုၾကကုန္၏။ ထိုသူတို႕သည္ က်န္းမာေရးအတြက္ ပေယာဂ ဝိပၸတၱိ ျဖစ္သူမ်ားဟု မွတ္ယူရေပမည္။
သာသနာေဘာင္အတြင္း ရဟန္းဘဝျဖင့္ ကိေလသာကုန္ေၾကာင္း၊ နိဗၺာန္ေရာက္ေၾကာင္း က်င့္ႀကံအားထုတ္ သင့္လွ်က္ ရဟန္းသိကၡာေတာ္ကို မေစာင့္စည္း၊ ဝိနည္းေဒသနာေတာ္ကို မေလးစား၊ အေနအထိုင္မဆင္ျခင္ဘဲ သကၤန္းဝတ္ရုံမွ်သာျဖစ္၏။ ထိုရဟန္းသည္ သူေတာ္ေကာင္းတရားကို မသိမျမင္ႏိုင္၊ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာတို႕ကို မရႏိုင္ေပ။ ထိုရဟန္းသည္ ရဟန္းတရား အားထုတ္မႈတြင္ ပေယာဂဝိပၸတၱိျဖစ္ေသာ ပုဂၢိဳလ္ဟု သိမွတ္ရေပမည္။
ေလာကီဆိုင္ရာ ေကာင္းေသာရည္မွန္းခ်က္အတြက္ျဖစ္ေစ၊ ေလာကုတၱရာဆိုင္ရာ ေကာင္းေသာရည္မွန္းခ်က္ အတြက္ျဖစ္ေစ၊ ထိုရည္မွန္းခ်က္သို႔ေရာက္ရွိေအာင္ အားထုတ္ျခင္းမ်ဳိး မဟုတ္ဘဲ ထိုရည္မွန္းခ်က္သို႔ေရာက္ေရး ကို ေႏွာက္ေႏွးေစေသာ အားထုတ္ျခင္း၊ ထုိရည္မွန္းခ်က္ႏွင့္လြဲေခ်ာ္ေသာ အားထုတ္ျခင္း၊ ထိုရည္မွန္းခ်က္ ပ်က္စီးေစေသာ အားထုတ္ျခင္းတို႕သည္ ပေယာဂဝိပၸတၱိပင္ ျဖစ္၏။ ေကာင္းက်ဳိးခ်မ္းသာကိုမရဘဲ ဆိုးက်ဳိး ဒုကၡကိုရေစေသာ အားထုတ္ျခင္း၊ အက်ဳိးမရွိသည့္အျပင္ အက်ဳိးယုတ္ေစေသာ အားထုတ္ျခင္းတို႔သည္လည္း ပေယာဂဝိပၸတၱိပင္ျဖစ္၏။ ဝိပၸတၱိ၏ ဆန္႔က်င္ဘက္မွာ သမၸတၱိ ျဖစ္၏။ ဝိပၸတၱိသည္ ဆုတ္ယုတ္ျခင္း၊ က်ဆင္းျခင္း၊ မျပည့္စံုမလံုေလာက္ျခင္း၊ မေကာင္းျခင္း၊ ဆိုးရြားျခင္း၊ ည့ံဖ်င္းျခင္း၊ ခ်ဳိ႕ယြင္းျခင္းျဖစ္သည္ဟု အဓိပၸါယ္ရ၏။ သမၸတၱိသည္ ေကာင္းမြန္ျခင္း၊ လံုေလာက္ျပည့္စံုျခင္း၊ တင့္သင့္ေလွ်ာက္ပတ္ျခင္း၊ ေလွ်ာ္ကန္သင့္ျမတ္ျခင္း ဟု အဓိပၸာယ္ရ၏။
ဝိပၸတၱိတရားသို႕သည္ ႀကံဳဆံုရေသာ ပုဂၢိဳလ္၊ သတၱဝါတို႔အတြက္ ေကာင္းက်ဳိးခ်မ္းသာရရန္ ခဲယဥ္းေစ၊ အားနည္း ေစၿပီး ဆိုးက်ဳိးအမ်ဳိးမ်ဳိး၊ ဆင္းရဲဒုကၡအမ်ဳိးမ်ဳိးတို႔ ႀကံဳေတြ႔ႏိုင္ေသာေၾကာင့္ဝိပၸတၱိတရားတို႔ႏွင့္ ကင္းလြတ္ကာ သမၸတိၱတရားႏွင့္သာ ႀကံဳဆံုရန္ အားထုတ္သင့္ေပသည္။ သမၸတၱိတရားႏွင့္သာ ႀကံဳဆံုရန္ ဆုေတာင္းသင့္ ေပသည္။
- ဂတိဝိပၸတၱိႏွင့္ ကင္းလြတ္ၿပီး ဂတိသမၸတၱိႏွင့္သာ ႀကံဳဆံုေစေၾကာင္း။
- ကာလဝိပၸတၱိႏွင့္ ကင္းလြတ္ၿပီး ကာလသမၸတၱိႏွင့္သာ ႀကံဳဆံုရေစေၾကာင္း။
- ဥပဓိဝိပၸတၱိႏွင့္ကင္းလြတ္ၿပီး ဥပဓိသမၸတၱိႏွင့္သာ ႀကံဳဆံုရေစေၾကာင္း။
- ပေယာဂဝိပၸတၱိႏွင့္ ကင္းလြတ္ၿပီး ပေယာဂသမၸတၱိၱိႏွင့္သာ ႀကံဳဆံုရေစေၾကာင္း ဆုေတာင္းသည့္အျပင္ အားထုတ္သြားၾကရန္ သင့္ေပသည္။
ဗ်သနတရား (၅) ပါးဗ်သန ဟူေသာ ပါ႒ိေဝါဟာရ၏ အဓိပၸာယ္မွာ ပ်က္စီးျခင္းဟု အဓိပၸာယ္ရ၏။
ဗ်သန (၅)ပါးတို႕မွာ ေအာက္ပါတို႕ျဖစ္သည္။
၁။ ေဘာဂဗ်သန - - - အိုးအိမ္၊ ဥစၥာ၊ စီးပြား၊ ပိုင္ဆိုင္မႈတို႔ ပ်က္စီးျခင္း။
၂။ ေရာဂ ဗ်သန - - - ေရာဂါေဘးျဖင့္ ေသေက်ပ်က္စီးျခင္း။
၃။ ဉာတိ ဗ်သန - - - ေဆြမ်ဳိးဉာတကာတို႕ ေသဆံုးေပ်ာက္ကြယ္ ပ်က္စီးျခင္း။
၄။ သီလ ဗ်သန - - - သီလ ပ်က္ျခင္း။
၅။ ဒိ႒ိ ဗ်သန - - - အယူမွားယြင္းျခင္း၊ ပ်က္စီးျခင္း။
အိုးအိမ္၊ ဥစၥာ၊ စီးပြား၊ ပိုင္ဆိုင္မႈတို႔ ပ်က္စီးဆံုးရွဳံးျခင္း၊ ေရာဂါေဘးျဖင့္ အသက္အႏၱရာယ္က်ေရာက္ျခင္း၊ ေဆြမ်ဳိး ဉာတကာတို႕ ေသးဆံုးေပ်ာက္ကြယ္ ပ်က္စီးျခင္းတို႔ႀကံဳရသူတို႔မွာ စိတ္ဆင္းရဲ၊ ကိုယ္ဆင္းရဲျဖစ္ၾကရေပမည္။ ထိုဆင္းရဲဒုကၡခံစားေနရသျဖင့္ ေကာင္းက်ဳိးရေရး မေဆာင္ရြက္ႏိုင္၊ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈ မျပဳႏိုင္ျဖစ္ၾကရ၏။ ေကာင္းက်ဳိးရေရးႏွင့္ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈတို႔အတြက္ ေဆာင္ရြက္အားထုတ္ရန္ မဆိုထားႏွင့္ စိတ္ကူးႏိုင္ဖို႕ပင္ ခဲယဥ္းေပလိမ့္မည္။
ကိုယ္က်င့္သီလပ်က္ေသာ လူပုဂၢဳိလ္၊ က်င့္ဝတ္ပ်က္ေသာ ရဟန္းတို႔အေပၚ၌ အမ်ားျပည္သူတို႔ ယံုၾကည္မႈ၊ ေလးစားၾကည္ညိဳမႈမရွိ ျဖစ္ၾကေပသည္။ ကိုယ္က်င့္သီလ၊ (၅)ပါးသီလ၊ (၈) ပါးသီလ၊ (၉) ပါးသီးလ ရဟန္းသီလ သိကၡာသီလ အစရွိသည့္ မိမိထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေနေသာ သီလျဖင့္က်င့္ႀကံေနထိုင္ရာမွ သီလပ်က္ျခင္း မျဖစ္သင့္ေပ။ သီလေစာင့္ထိန္းႏိုင္သူအတြက္ ယခုဘဝ၌လည္း လူေကာင္းသူေကာင္း၊ သူေတာ္ေကာင္း စာရင္းဝင္အျဖစ္ အမ်ားေလးစားသူျဖစ္ရသည့္အျပင္ ေနာင္ဘဝအတြက္လည္း ေကာင္းမူကုသိုလ္ျဖစ္ေလ၏။ သီလ ေစာင့္ထိန္းျခင္းျဖင့္ ယခုဘဝ၌လည္းေကာင္းသည့္အျပင္ ေနာင္ဘဝ၌လည္း ေကာင္းေလ၏။
ထိန္းသိမ္းအပ္ေသာ သီလပ်က္ေသာေသာသူအတြက္ ေကာင္းမႈကုသိုလ္ ယုတ္ေလွ်ာ့က်ဆင္း ပ်က္သုဥ္းသြားၿပီး မေကာင္းမႈအကုသိုလ္ တိုးပြားေစမည္ျဖစ္သျဖင့္ ယခုဘဝအတြက္လည္းမေကာင္း၊ ေနာင္ဘဝအတြက္လည္း မေကာင္း ျဖစ္ေလ၏။
ေကာင္းမြန္မွန္ကန္ေသာ အယူရွိပါက သမၼာဒိ႒ိျဖစ္၏။ မွားယြင္းေသာ မေကာင္းေသာ အယူရွိပါက မိစၦာဒိ႒ိ ျဖစ္၏။ ေကာင္းမြန္မွန္ကန္ေသာအယူ (သမၼာဒိ႒ိ) ကို ခံယူလက္ခံထားရာမွ မွားယြင္းေသာ မေကာင္းေသာအယူ (မိစၦာဒိ႒ိ) ကို ေျပာင္းလဲခံယူလက္ခံ လုိက္ေသာသူသည္ ဒိ႒ိဗ်သန ျဖစ္သြားေသာသူ ျဖစ္ေလ၏။
ေလာကီအတြက္ျဖစ္ေစ၊ ေလာကုတၱရာအတြက္ျဖစ္ေစ၊ မွန္ကန္ေကာင္းမြန္ေသာအသိအျမင္ အယူအဆ ထားရွိရန္ လုိအပ္ေပသည္။ မွားယြင္းေသာ အယူအဆ၊ မွားယြင္းေသာ အယူဝါဒ ထားရွိၿပီး ေဆာင္ရြက္အားထုတ္ သမွ် အမွားမ်ားကိုသာျဖစ္ေစၿပီး လြဲမွားေသာအျဖစ္သို႕ ေရာက္ရေလေတာ့၏။ ပိုမိုရွင္းလင္းစြာ နားလည္ ေစျခင္းငွာ ဥပမာအခ်ဳိ႕ကို ေဖၚျပလိုက္ရေပသည္။
ဥပမာ (၁)
ေဆးလိပ္သည္ ေသာက္သံုးရန္မသင့္ဟု မွန္ကန္စြာနားလည္ သိျမင္လက္ခံထားလွ်င္ ေကာင္းမြန္မွန္ကန္ေသာ အသိအျမင္ အယူအဆျဖစ္၏။ လူငယ္အခ်ဳိ႕သည္ လူႀကီးမိဘ ဆံုးမထားသည့္အတိုင္း မွန္ကန္စြာမခံယူေတာ့ဘဲ အေပါင္းအသင္းတို႔၏ ဆြဲေဆာင္စည္းရုံးျခင္းကို လက္ခံလိုက္ရာမွာ ေဆးလိပ္ရွဴရွဳိက္ေသာက္သံုးရသည္မွာ အရသာရွိသည္ဟု လည္းေကာင္း၊ ေခတ္မီွသည္ဟုလည္းေကာင္း ယူဆလက္ခံလုိက္မိၿပီး တကယ္ပင္ ေဆးလိပ္ ေသာက္သံုးသျဖင့္ ေဆးလိပ္စြဲသူျဖစ္ရေလေတာ့၏။ ထိုလြဲမွားသူအျဖစ္မွ ျပန္လည္တည့္မတ္ရန္ ခဲယဥ္းေတာ့၏။ ေဆးလိပ္စြဲသျဖင့္ ေဆးလိပ္ဖိုးကုန္ရ၏။ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းေၾကာင့္ အဆုတ္ႏွင့္ဆိုင္ေသာ ေရာဂါလည္း ရႏိုင္ေလေတာ့၏။ ေဆးလိပ္ႏွင့္ပတ္သက္၍ လြဲမွားေသာ အယူထားရွိၿပီး လြဲမွားစြာ အားထုတ္မိရာမွ လြဲမွားေသာ သူ အျဖစ္သို႔ ေရာက္ေလသည္ဟု မွတ္ယူရေပမည္။ လူႀကီးမိဘဆံုးမသည့္အတိုင္း ေဆးလိပ္ေသာက္ရန္ မသင့္ဟူေသာ မွန္ေသာအယူ (သမၼာဒိ႒ိ) ပ်က္ျပားသျဖင့္ ဒိ႒ိဗ်သနပင္ ျဖစ္ေလ၏။
ဥပမာ (၂)
အိမ္ေထာင္ရွင္အမ်ဳိးသားတဦးသည္ ဇနီးသားသမီးတို႕ႏွင့္အတူ သာယာခ်မ္းေျမ႕စြာေန၏။ အိမ္ေထာင္ေရး သာယာေအာင္ ထိန္းသိမ္းဦးစီးႏိုင္၏။ မိသားစုစားဝတ္ေနေရးေျပလည္ေရး၊ ဝင္ေငြစီးပြားေကာင္းမြန္ေရး၊ အဆင္ေျပေရးအတြက္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္၏။ အေသာက္အစား၊ ေလာင္းကစား၊ အေပ်ာက္အပါးတို႔ႏွင့္ ကင္းရွင္း ေအာင္ ေန၏။ ထိုအိမ္ေထာင္ရွင္သည္ မိမိ ကိုယ္က်င့္တရား ေကာင္းမြန္ရိုးသားစြာ ႀကိဳးစားအားထုတ္မႈျဖင့္ အိမ္ေထာင္ေရးသာယာသည္ကို ႏွစ္သက္ဝမ္းသာဂုဏ္ယူဖြယ္ျဖစ္သည္ဟု နားလည္ခံယူထား၏။ ထိုသူသည္ အိမ္ေထာင္ေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ မွန္ကန္ေသာအယူ ရွိသူျဖစ္ေလ၏။
ထိုအိမ္ေထာင္ရွင္အမ်ဳိးသားသည္ သူငယ္ခ်င္းအေပါင္းအသင္းတို႔၏ တိုက္တြန္းဆြဲေဆာင္ စည္းရုံးျခင္းကိုခံရၿပီး အရက္ေသာက္မွလူရာဝင္သည္ ဟုလည္းေကာင္း၊ ပတ္ဝန္းက်င္းကို ဂရုစိုက္ေနရန္မလိုဟုလည္းေကာင္း၊ လြဲမွား ေသာအယူအဆမ်ားကို ခံယူက်င့္သံုးလိုက္သျဖင့္ အရက္သမားဘဝသို႕ ေရာက္ေတာ့၏၊ အိမ္ေထာင္ေရး သာယာမႈ ထိခိုက္ၿပီး စီးပြားေရးက်လာ၏။ အရက္ေသာက္သံုးမႈမွ ေရာဂါလည္းရႏိုင္၏။ ထိုသူသည္ မိမိႏွင့္ မိမိအိမ္ေထာင္ေရးအတြက္ မွန္ကန္ေသာအယူအဆမွ မွားယြင္းေသာအယူကို လက္ခံက်င့္သံုးသူျဖစ္၏။ အိမ္ေထာင္ေရး အတြက္ ဒိ႒ိဗ်သန ျဖစ္ေလ၏။
ဥပမာ (၃)
ႏိုင္ငံေရးသမားတဦးသည္ ႏိုင္ငံႏွင့္ျပည္သူတို႕အတြက္ ကိုယ္က်ဳိးစြန္႔အနစ္နာခံလွ်က္ ျဖဴစင္ရိုးသားစြာ လႈပ္ရွား ေဆာင္ရြက္ျခင္းသည္ ေကာင္းျမတ္ေသာ အလုပ္ျဖစ္သည္ဟူေသာ အယူအဆျဖင့္ ႏိုင္ငံအက်ဳိး၊ ျပည္သ႔ူအက်ဳိး အတြက္ ရိုးသားေကာင္းမြန္စြာ သယ္ပိုးေဆာင္ရြက္ေနရာမွ ႏိုင္ငံေရးဘန္းျပၿပီး ကိုယ္က်ဳိးရွာသူမ်ားႏွင့္ ေပါင္းမိ ရာ ကိုယ္က်ဳိးစီးပြားသာအဓိကဟူေသာ အယူအဆကိုလက္ခံကာ ကိုယ္က်ဳိးရွာလာလွ်င္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ႏိုင္ငံေရးဝါဒစြဲ အစြန္းေရာက္သူမ်ားႏွင့္ေပါင္းမိၿပီး တယူသန္အစြန္းေရာက္ေသာ အယူအဆကိုလက္ခံကာ အစြန္းေရာက္အၾကမ္းဖက္လုပ္ရပ္မ်ား လုပ္လာလွ်င္ေသာ္လည္းေကာင္း ထိုသူသည္ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ပတ္သက္၍ မွန္ေသာ အယူ (သမၼာဒိ႒ိ) ပ်က္ျပားၿပီး မွားေသာအယူ (မိစၦာဒိ႒ိ) ျဖစ္ေလ၏။ ႏိုင္ငံေရး ဒိ႒ိဗ်သန ျဖစ္ေလ၏။
ဥပမာ (၄)
ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးသည္ကိုးကြယ္ရာ အစစ္အမွန္ျဖစ္ေသာ ဘုရား တရား သံဃာ ရတနာ သံုးပါးကို ယံုၾကည္စြာ ကိုးကြယ္ဆည္းကပ္ၿပီး ထိုရတနာသံုးပါး၏ အဆံုးအမႏွင့္ ေလွ်ာ္ညီစြာ က်င့္ႀကံေနထိုင္၏။ ထိုသူသည္ ဘာသာေရး ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈတြင္ မွန္ကန္ေသာအယူ (သမၼာဒိ႒ိ) ျဖစ္၏။ သို႔ေသာ္ ထိုပုဂၢိဳလ္သည္ အိမ္ေထာင္ဘက္မွျဖစ္ေစ၊ အေပါင္းအသင္း မိတ္ေဆြတို႔မွျဖစ္ေစ၊ ဆြဲေဆာင္စည္းရုံးမႈအရ ဘုရား တရား သံဃာ ရတနာသံုးပါးအေပၚ မယံုၾကည္ေတာ့ဘဲ ထိုပုဂၢိဳလ္သတၱဝါက အရာရာကို ကူညီေစာင့္ေရွာက္သည္ဟု ယံုၾကည္ကာ ထိုပုဂၢိဳလ္သတၱဝါကိုသာ ယံုၾကည္အားကိုးေလေတာ့၏။ ထိုသူသည္ ဗုဒၶဘာသာအရ ယံုၾကည္ ကိုးကြယ္မႈတြင္ ရတနာသံုးပါးကို ယံုၾကည္ကိုးကြယ္ဆည္းကပ္ေသာ သမၼာဒိ႒ိပ်က္သြားသျဖင့္ ဒိ႒ိဗ်သန ျဖစ္ေလ၏။
အထက္ေဖၚျပပါ ဥပမာမ်ားတြင္ မွန္ကန္ေသာအယူပ်က္ျပားၿပီး မွားယြင္းေသာအယူကို လက္ခံက်င့္သံုးျခင္း ဟူေသာ ဒိ႒ိဗ်သနေၾကာင့္ ေလာကီ ေလာကုတၱရာ အက်ဳိးစီးပြား ဆုတ္ယုတ္ပ်က္စီးေစေၾကာင္း ေကာင္းစြာ သိရွိႏိုင္ေပသည္။ အထူးသျဖင့္ စစ္မွန္ေသာယံုၾကည္ကိုးကြယ္မႈပ်က္ျပားေသာ ဒိ႒ိဗ်သန ျဖစ္ပါမူ ယခုဘဝလည္း စစ္မွန္ေကာင္းမြန္ေသာ အဆံုးအမ တရားတို႔ႏွင့္ ေဝးကြာသြားယံုသာမက ေနာင္ဘဝ အတြက္ျဖစ္ေစ ေလာကုတၱရာ ေကာင္းက်ဳိးခ်မ္းသာအတြက္ျဖစ္ေစ မွန္ေသာအယူမပ်က္ေစရန္ (ဒိ႒ိဗ်သန မျဖစ္ေစရန္) အေလး ထားဂရုျပဳသင့္ေပသည္။
ဗ်သနတရား (၅) ပါးသည္ ႀကံဳေတြ႔ရေသာ ပုဂၢိဳလ္၊ သတၱဝါတို႔အတြက္ ေကာင္းက်ဳိးခ်မ္းသာဆုတ္ယုတ္ပ်က္စီးၿပီး ဆိုးက်ဳိးဒုကၡႏွင့္ ကိုယ္စိတ္ဆင္းရဲျခင္းကိုသာရေစသျဖင့္ မည္သည့္အခါ၌မဆို ကင္းလြတ္ၿငိမ္းေစေၾကာင္း ေကာင္းေသာ အသိတရားျဖင့္ ဆုေတာင္းအားထုတ္ သင့္ေပသည္။
စာဖတ္သူပရိသတ္တို႔သည္ မိမိဘဝ၊ မိမိပတ္ဝန္းက်င္၊ မိမိႏိုင္ငံတြင္ ၾသကာသ ဘုရားရွိခိုးတြင္ပါရွိသည့္ မႀကံဳဆံု သင့္ေသာ၊ ေကာင္းက်ဳိးခ်မ္းသာ ဆိတ္သုဥ္းကင္းေဝးေစေသာ မေကာင္းမႈႏွင့္ ဆိုးက်ဳိးသာ တိုးပြားေစေသာ ဆင္းရဲဒုကၡျဖစ္ေစေသာ အဆိုးတရားမ်ား အဘယ္မွ် ျဖစ္ထြန္းေစသည္၊ ျဖစ္ထြန္းေနသည္ကို ဂရုျပဳသံုးသပ္ သင့္ေပသည္။
ထိုအဆိုးတရားတို႔ကား အပါယ္ေလးပါး၊ ကပ္သံုးပါး၊ ရပ္ျပစ္ရွစ္ပါး၊ ရန္သူမ်ဳိးတရားငါးပါး၊ ဝိပၸတၱိတရားေလးပါး၊ ဗ်ႆနတရားငါးပါး တို႔ျဖစ္၏။ မိမိတို႔ဘဝ၊ မိမိတို႔ပတ္ဝန္းက်င္၊ မိမိတို႔ႏိုင္ငံတြင္ ထိုအဆိုးတရားတို႔ ျဖစ္ထြန္း ေစလွ်က္၊ ျဖစ္ထြန္းေနလွ်က္ရွိပါလွ်င္ အဘယ္သို႕ တားဆီး၊ အဘယ္သို႕ လြတ္ကင္းေအာင္ ေနထိုင္အားထုတ္ သင့္သည္ကို နားလည္သိရွိရန္ လိုအပ္ေပသည္။ (ဆက္လက္ ထုတ္ေဝသြားမည့္ စာေစာင္မ်ားတြင္ အဘယ္အေၾကာင္း အရာကိစၥတို႔သည္ ဤၾသကာသ ဘုရားရွိခိုးပါ အဆိုးတရားမ်ားျဖစ္ေၾကာင္းႏွင့္ မည္သို႕ တားဆီး၊ မည္သို႕လြတ္ကင္းေအာင္ အားထုတ္သင့္ေၾကာင္း အလွ်ဥ္းသင့္သလို ေဖၚျပသြားပါမည္။)
ေရွးအစဥ္အဆက္ဆက္မွ ယခုထိတိုင္ ျမန္မာျပည္သား ဗုဒၵဘာသာဝင္တို႔ ၾသကာသ ဘုရားရွိခိုးကို တဦးခ်င္း ရြတ္ဆို၍ျဖစ္ေစ၊ လူအမ်ားစု သံၿပိဳင္ညီညာစြာ ရြတ္ဆို၍ျဖစ္ေစ ဘုရား တရား သံဃာရတနာသံုးပါးကို ရွိခိုးပူေဇာ္ကန္ေတာ့ၾကသည္မွာ ခ်စ္ခင္ေလးစားဖြယ္ ေကာင္းျမတ္ေသာ အစဥ္အလာ ျဖစ္ေပသည္။ ေရွး သူေတာ္ေကာင္း ပညာရွိရဟန္းတို႕ စီမံေပးထားခဲ့သည့္ ဤ ၾသကာသဘုရားရွိခိုးကို ေကာင္းျမတ္ေသာ အစဥ္ အလာအျဖစ္ ဆက္လက္ထိန္းသိမ္းသြားသင့္သည့္အျပင္ ဗုဒၶဘာသာဝင္တို႔အေနျဖင့္ အဓိပၸာယ္ကိုပါ ေကာင္းမြန္ ရွင္းလင္းစြာ ေလးေလးနက္နက္နားလည္ သိရွိထားသင့္ေပသည္။ ထိုသို႔ေကာင္းစြာ သိရွိနားလည္ၿပီး ရွိခိုးပူေဇာ္
ကန္ေတာ့မွသာ ပိုမိုကုသိုလ္ရရွိမည္ျဖစ္သျဖင့္ ၾသကာသ ဘုရားရွိခိုးအေၾကာင္း ရွင္းလင္းတင္ျပေရးသား လိုက္ရေပသည္။
သတၱဝါမွန္သေရြ႕ အလင္းေတြ႔ခ်မ္းေျမ့ၾကပါေစ။
သူရေသန
က်မ္းကိုးက်မ္းကား
၁။ အရွင္ဇနကာဘိဝံသ (မဟာဂႏၶာရုံဆရာေတာ္)၏ ရတနာ့ဂုဏ္ရည္က်မ္း
၂။ အရွင္ၾသသဓ၏ ဓမၼာရုံက်မ္းစာ
္
